Serviçio de Qualitæ do marco
Liagan-senca: A battaggia pe-e ægue filippiñe
L'arçipelago de Filippiña o l'òspita quarchidun di ciù ricchi ecoscistemi do mâ into mondo{. Tutte e mainee, e ægue offshore do paise son vegnue à ëse un campo de battaggia pe ciù parte interessæ che çercan de sfrütâ e seu resòrse natuæ •} Unna area a l'é l'Isoa de Liagan, ch'o l'é vegnuo à ëse uña de ægue ciù contestæ inte Filippiñe
L'Isoa de Liagan a l'é unna massa de tæra picciña ch'a l'é collocâ into mâ de Bohol, à nòrd do Strigao Strigao, e à levante de Isoe Dinagat{ {0} L'isoa a l'à çircondou da un ricco scistema de revello de coralli, ch'o l'òspita unna gamma despægia de vitta in mâ{{1} O contëgne ascì ben ben de bòschi de l'òmmo, che se reproduxan pe varie speçie de pescio
Pe tanto tempo, l'isoa a l'é arrestâ relativamente desconosciua pe-i estranei{0}} Tutte e mainee, e cöse son cangiæ quande o governo de Filippiñe o l'à conçesso di permissi de minea a-e soçietæ estranxee pe esplorâ e ægue d'in gio à l'Isoa do Liagan{1} E soçietæ an reçevuo o drito d'estrae di minerali comme o nichel, o cobalto, e o rammo, tra e atre {2}
I gruppi ambientæ, preoccupæ pe-i danni potençiæ à l'ecoscistema fragile de l'isoa, an lansou unna campagna pe fermâ e attivitæ de minee. Diversci pescoei do pòsto an manifestou ascì a seu oppoxiçion, dæto che e attivitæ de minee aivan za comensou à influensâ a popolaçion de pesci inte l'aria.
D'atro canto, e soçietæ de minee sostegnivan che e seu operaçioin portieivan di avvantaggi econòmichi a-a communitæ do pòsto. An affermou che e attivitæ de minee creeivan di travaggi pe-i pòpoli e fornivan di progetti de infrastruttua ch'an tanto beseugno inte l'aria.
O conflitto o l'é vegnuo ciù grande, e e scontro tra e doe parte son vegnue commun en commun{. O governo in sciâ fin o l'é intervenuo, e s'é tegnuo unna serie de consultaçioin pe attrovâ unna soluçion a-o conflitto{{1}
Do 2017, l'é stæto razzonto un compromisso, e a-e soçietæ de minee l'é stæto domandou de fâ sciortî feua e seu operaçioin pe redue a-o minimo l'impatto in sce l'ambiente {1} Pöcassæ ascì de pagâ unna perçentuale di seu guägni à un fondo fiduçiäio, ch'o saieiva stæto addeuviou pe finançiâ i progetti de conservaçion inte l'aria.
Tutte e mainee, a battaggia pe-e ægue de Liagan Island a l'é lontaña da-o ciù de l'atro. E soçietæ de minee van avanti à esplorâ l'aria, e i gruppi ambientæ arrestan attenti à fâ de mòddo che e soçietæ van apreuvo a-e condiçioin do seu accòrdio.
Pe de ciù, l'Isoa de Liagan a no l'é l'unica aria inte Filippiñe donde e attivitæ de minee an descadenou o conflitto tra despæge parte interessæ. In Palavean, unn'atra isoa inte Filippiñe, i gruppi ambientæ son apreuvo à scombatte pe fermâ e attivitæ de minee che mette in pericolo e resòrse natuæ de l'isoa.
A battaggia pe-e ægue filippiñe a no l'é solo che proteze l'ambiente incontou; se tratta ascì de l'avvegnî de l'economia do paise e do seu pòpolo {0} E Filippiñe, co-e seu 7.641 isoe, son casa à un di ciù ricchi ecoscistemi do mâ do mondo, con fornî di mezzi de sostegno pe mioin de persoñe {3} Però, o paise o l'affronta ascì ben ben de desfie, comme a misëia e o desoccupaçion. disponibilitæ à travaggiâ insemme pe attrovâ unna soluçion sostegnibile.
A battaggia pe l'Isoa de Liagan a peu pâ picciña into gran schema de cöse, ma o l'é un microcòximo de un problema ben ben ciù grande ch'o l'affronta e Filippiñe. O l'é un rappòrto che dev'agî oua pe proteze e nòstre resòrse natuæ e attrovâ unna mainea pe mette in equilibrio o desviluppo econòmico co-a proteçion de l'ambiente.